Jan van Alebeek (70) uitgeblazen
Met drie broers en vijf zussen is hij de vierde uit een groot gezien van negen kinderen. Zijn Vader was chef in het magazijn van een farmaceutisch bedrijf. Hij heeft 41 jaar in de bouw gewerkt, waarvan 22 bij Heijmans. In 1970 trad hij toe tot het scheidsrechterskorps. Van 1979 tot 1986 floot hij in groep 2. Vanwege de leeftijdsgrens moest hij op 47-jarige leeftijd een stapje terug doen. Hij koos er echter voor om als assistent te fungeren in de hoofdklasse en de reserve elftallen in het Betaalde voetbal. Als 70-jarige heeft hij er nu 39 jaar opzitten als scheidsrechter. Hoog tijd om terug te blikken op de roemrijke carrière van Jan van Alebeek.
Interview uit 2009 door Yoerak J. van Voorst
Wanneer ben je scheidsrechter geworden?
Ik voetbalde in het eerste van Maliskamp, toen de toenmalige KNVB voorzitter van de afdeling Noord-Brabant een lezing hield. Tijdens die lezing wees hij willekeurig een drietal mensen aan om scheidsrechter te worden. Ik zat daar toen niet bij. Ik kreeg een blessure en werd toen nieuwsgierig, waardoor ik me opgegeven heb voor de cursus. Mede cursisten waren destijds Jan van Thiel en Henk van Bakel. In het voorjaar van 1970 heb ik de cursus afgerond en ben gelijk lid geworden van de COVS.
Wat betekent de COVS voor jou?
Heel veel. Ik zie het echt als een vakbond op scheidsrechtersgebied. Ik heb er veel contacten aan overgehouden.
Wat heb je betekend voor de COVS?
Ik heb 18 jaar in het bestuur gezeten. Ik hield mij vooral bezig met het materiaalbeheer, de voetbalcommissie en vooral spelregels. Vanaf het eerste moment dat ik lid werd van de COVS heb ik mij altijd verdiept in de spelregels.
Andere functies in de voetballerij?
Ik ben begonnen met voetballen toen ik zeven jaar was. Hoewel je toentertijd pas mocht voetballen vanaf 12 jaar, was ik als zevenjarige al lid van OJC. Het eerste elftal van OJC heb ik net niet gehaald. Slechts één wedstrijd heb ik in het eerste gespeeld en dat was ook nog vriendschappelijk. Na mijn voetbalcarrière ben ik op mijn dertigste dus scheidsrechter geworden.
Je eerste wedstrijd als scheidsrechter?
Dat was SCI 3 – Essche Boys 3 in 1970. Ik weet nog goed dat toenmalig bestuurslid Jo Brus langs het veld stond en mij adviseerde om het spel strak te houden. Wat hij daarmee precies bedoelde weet ik niet. Ik kan me het verloop van die wedstrijd verder niet herinneren, alleen dat het goed gegaan is.
Wat was je reactie toen je onlangs in 2005 promoveerde naar groep 3?
Dat was een grote verrassing. Ik promoveerde dat jaar met 1 rapport en dat verwacht je niet op 66-jarige leeftijd. In groep 3 heb ik het vervolgens 2 jaar volgehouden. De degradatie is mij toen heel erg tegengevallen. Ik heb daar een slecht gevoel aan overgehouden.
Wie was je voorbeeld als scheidsrechter?
Leo Horn. Die man had echt alles.
Waarom ben je jeugd gaan fluiten?
Vroeger was de leeftijdgrens 47 jaar. Als scheidsrechter moest je toen terug van de KNVB naar de afdeling, zonder promotiekansen. Ik ben toen jeugd gaan fluiten. Maar ik had verwacht en nog meer gehoopt dat ik een beslissingwedstrijd zou krijgen als afscheid. Dat ik het nu onlangs wel heb gekregen vind ik hartstikke leuk. Deze keer mag ik overigens helemaal niet klagen. Ik heb een beslissingswedstrijd gehad, een nacompetitiewedstrijd en tenslotte mag ik nog als assistent fungeren in de nacompetitie.
Ik heb destijds middels een brief naar Zeist nog geprobeerd om dispensatie te krijgen. Dat kon niet, maar het was wel mogelijk om assistent te worden in de hoofdklasse en reserve elftallen in het Betaald voetbal. Dat heb ik twee jaar gedaan.
Eerste Anekdote als grensrechter?
Als eerste assistent was ik aangesteld voor een wedstrijd van het tweede van Willem II. De scheidsrechter was er niet, dus ik kon als eerste assistent die wedstrijd gaan fluiten. Op het moment dat ik wilde beginnen, vertelde de heer Voermans uit Roosendaal dat ik de wedstrijd niet mocht fluiten.
Wie is beste scheidsrechter geweest?
Jaap Uilenberg. Dat is de beste scheidsrechter waarbij ik ooit geassisteerd heb.
Hoe ging je met spelers om?
Ik leid de wedstrijd met de fluit, niet met de mond. Van nature ben ik niet zo’n prater. Misschien was ik wel iets te serieus in het veld.
Je laatste wedstrijd als scheidsrechter?
Netersel – Raptim in de nacompetitie. Voor mezelf had ik erg goed gefloten.
Wat doet een regioafgevaardigde?
Het vertegenwoordigen van verenigingen en scheidsrechters voor de KNVB in de regio.
Als er iets is bij een vereniging dan leggen wij dat bij de KNVB op de tafel, zodat het besproken kan worden. Daarnaast wijzen we de verenigingen en scheidsrechter erop waar ze terecht kunnen in het geval als daar om gevraagd wordt.
Een scheidsrechter kan vragen hebben over een slecht rapport en een vereniging heeft bijvoorbeeld vragen over de zongenaamde ecotax. De regioafgevaardigde zorgt ervoor dat het bespreekbaar wordt binnen het kader van de KNVB.
Wat is er veranderd in de manier van fluiten van toen en nu?
Nu is er veel meer ervaring. Het spelletje is veel vlugger geworden. Waarschijnlijk wordt er meer getraind dan vroeger. Daarnaast zijn de spelers mondiger geworden, zowel op als langs het veld. Het voetbal zelf is in 40 jaar tijd niet zoveel veranderd. Afgezien dat hier en daar wat spelregels zijn gewijzigd en aangepast.
In welke hoedanigheid was er vroeger agressie rondom het voetbal?
Minder dan nu in elk geval. Vroeger waren er twee kemphanen die elkaar in de haren vlogen en die je vervolgens dan wegstuurde. Nu komen er tien tegelijk op je afstormen.
Heb je zelf in al die jaren te maken gehad met molestaties?
Ja, dat was in mijn eerste jaar tijdens de wedstrijd Rhode 3 – BMC 3 in 1971. Het was de laatste competitiewedstrijd en Rhode kon kampioen worden. Bij de stand 3-2 wordt er hands gemaakt in het strafschopgebied. Ik ken een strafschop toe en zeg tegen de keeper dat hij stil op de doellijn moet blijven staan. De strafschop wordt genomen en hij komt naar voren en houdt de bal eruit, waarop ik de strafschop laat overnemen.
Op dat moment komt een supporter het veld op en roept tegen mij: ‘Scheids, dadelijk ben jij de mijne’. De volgende strafschop gebeurt er precies hetzelfde, dus ik laat hem weer overnemen. Bij de derde strafschop gaat de bal erin. Ik zie nog net kans om af te fluiten, omdat het allang tijd was. Direct daarna slaat de bewuste supporter m’n fluitje door m’n lip en schopt nog tegen m’n knie.
Nadat ik aangifte had gedaan bij de politie heeft deze man acht dagen in de gevangenis gezeten en dat wordt tegenwoordig niet meer gedaan. Wat dat betreft waren de straffen vroeger veel beter. Daarnaast heeft de KNVB hem ook nog eens geschorst. Hij was nota bene een speler van het eerste elftal. Twintig jaar later kwam ik weer bij Rhode en bleek de supporter clubscheidsrechter te zijn geworden.
Een recente gebeurtenis was vier jaar geleden toen ik de wedstrijd SCO tegen Raamsdonk heb moeten staken. Het begon bij een afgekeurd doelpunt wegens buitenspel. Vanaf dat moment kon ik niets goed meer doen. Op het moment dat ik een speler met rood van het veld stuur na een grove overtreding, gaat deze bewuste speler helemaal door het lint. Het was niet meer verantwoord om de wedstrijd voort te zetten.
Elk jaar heb je wel 1 of 2 wedstrijden die niet zo fijn zijn en daar moet je je als scheidsrechter overheen kunnen zetten. Als kort na het incident in 1971 nog iets dergelijks was gebeurd, dan weet ik niet of ik dan door was blijven gaan.
Moet een scheidsrechter gevoetbald hebben?
Bij mij niet. Het is niet noodzakelijk, al zal een scheidsrechter die zelf gevoetbald heeft daar wel voordeel van hebben. Iemand die nooit heeft gevoetbald, kan wel degelijk een goed scheidsrechter worden.
Wat is de ideale scheidsrechter?
Mensenkennis, spelinzicht, conditie, spelregelkennis en veel tijd hebben
Hoe belangrijk is de vrouw achter de scheidsrechter?
Heel belangrijk. Als de vrouw er niet achter staat, dan kun je het schudden.
Corry is destijds gevallen voor de voetballer Jan. Als het aan haar had gelegen was hij voetballer gebleven, want ze ging regelmatig mee naar de wedstrijden. Desondanks heeft het scheidsrechteren ook z’n voordelen, want Jan is daarmee minder vaak geblesseerd. In 39 jaar als scheidsrechter heeft Jan zelden voor een blessure een wedstrijd af hoeven zeggen.
Wat zou je terug willen draaien? (welke regel of verandering)
De buitenspelregel is beter geworden dan tien jaar geleden. Als er iets veranderd moet worden in de regels, dan mag de inworp worden vervangen door een intrap. Dat komt de snelheid van het voetbal ten goede. Het komt namelijk te vaak voor dat de bal bewust over de zijlijn getrapt wordt om tijd te winnen.
Jouw ervaringen met het spelregelteam?
Heel erg positief. In 1972 ben ik al in het spelregelteam gaan zitten. Het hoogtepunt was in 1986 toen Den Bosch kampioen van Nederland werd. Ik zat toen zelf niet in het team, maar was als bestuurslid er nauw bij betrokken. Ik ben een echte spelregelfanaat en hou alles goed bij.
Anekdote als scheidsrechter?
In de wedstrijd Ophemert tegen VVR in 2003 bij de stand 1-2 denkt een speler van Ophemert vlak voor tijd de gelijkmaker te maken, maar ik annuleerde de treffer wegens buitenspel. De betreffende speler schold en beledigde mij dusdanig, dat ik hem met rood van het veld zond. Op het moment dat ik de kaart toon, wordt deze van mij afgepakt en ik kreeg hem niet terug. Trainer Hans Kraaij was na afloop van de wedstrijd compleet over de rooie. Ik heb het één en ander gerapporteerd aan de bond met het verzoek om mij gratis een nieuw setje kaarten toe te zenden.
Drie jaar geleden kwam ik voor de wedstrijd in de bestuurskamer. Vervolgens stapten er nog enkele personen binnen, die vroegen zich af waar de scheidsrechter bleef. Ze hadden niet verwacht dat ik het was.
Hoogtepunt als scheidsrechter?
De hoofdklasserwedstrijd Sparta 25 – Venray in 1986. Ik was aangesteld als assistent, maar de scheidsrechter was er niet. Dus zodoende mocht ik die wedstrijd fluiten. Aan deze wedstrijd heb ik bovendien nog een goed rapport overgehouden.
Het hoogtepunt als voetballer was het kampioensschap bij Maliskamp in 1970. Dat was de enige keer in mijn leven dat ik dronken ben geworden. Ik weet echt niet meer hoe ik thuis ben gekomen.
De beslissingswedstrijd om het kampioensschap ODC tegen UDI ’19, die Jef van Vliet moest fluiten was ook een echte belevenis. Ik was eerste en Martin van ’t Root tweede assistent. In dat jaar promoveerde van Vliet naar het betaald voetbal.
De hoogste wedstrijd die ikzelf heb gefloten was de hoofdklasser Sparta ’25 tegen Caesar op 4 mei 1986. Aanvankelijk was er een andere scheidsrechter aangesteld, maar omdat hij er niet was mocht ik gaan fluiten en met succes. Het rapport loog er niet. Ik kreeg een 8,42 en dat was in die tijd hoog voor een hoofdklasser.
Dieptepunt in je carrière?
De gestaakte wedstrijd bij SCO tegen Raamsdonk. Daar ben ik mentaal door geraakt.
Als voetbal niet zou bestaan dan…
Dan was ik gaan tafeltennissen. Ik heb nog in de derde klasse gespeeld.
Stelling: Vroeger was het voetbal veel leuker
Niet leuker, maar gemoedelijker. Het spelletje is in feite hetzelfde gebleven.
Een herinnering (anekdote) als bestuurslid?
Anton Vugts was de grappigste voorzitter en spelregelcoach die we gekend hebben. Hij kon moppen vertellen aan de lopende band.
Opmerkelijke wedstrijd die je ooit gezien hebt?
De finale van het WK in 1966 tussen Engeland en Duitsland. De wedstrijd stond in het teken van het omstreden doelpunt van Geoff Hurst. De bal werd door Hurst tegen de onderkant van de lat geschoten en kaatste naar beneden. De vraag is of de bal voor of achter de doellijn de grond raakte. Op advies van de grensrechter keurde de scheidsrechter de goal goed.
Opmerkelijkste wedstrijd in je eigen carrière?
Ik floot een vriendschappelijk duel in Nuland. Bij de stand van 3-0 werd er op doel geschoten. Ik draaide mij al om in de zekerheid dat hij zat en wees naar het midden, terwijl iedereen juist de zekerheid had dat de bal niet zat. Door het aanhoudende commentaar zei ik vervolgens: ‘Het is vriendschappelijk. Dan tellen jullie hem maar niet, maar ik tel hem wel’.
Ben je voorstander van elektronische hulpmiddelen?
Honderd procent. Maar alleen op de doellijn om te beoordelen of het al dan niet een doelpunt is. En alleen invoeren in het betaalde voetbal, omdat het spelletje daar vooral een financiële kwestie is geworden.
Betaald voetbal is geen sport meer…
Het is nog wel een sport, maar er komt tegenwoordig een hoop meer bij kijken dan sport alleen.
Hoelang bestaat het betaald voetbal nog?
Ik zal het niet meer meemaken dat het niet meer bestaat. Laat ik het daar op houden.
Hoe zie jij de toekomst van de scheidsrechter?
Er moet meer jeugd komen. Het is gruwelijk aan het vergrijzen. De KNVB moet meer gaan opereren op het niveau van België. Daar heb je voor elke wedstrijd op elk niveau twee neutrale assistenten. En als er geen assistenten zijn, dan doet de scheidsrechter het alleen.
Als de leeftijdsgrens in de zomer van 2009 wordt afgeschaft dan…..
hebben misschien enkele mensen er nog iets aan, maar ik niet meer.
Voor de KNVB heb ik wel mijn laatste wedstrijd gefloten. Als een vereniging mij vraagt om een bijvoorbeeld een C wedstrijd te fluiten, dan zeg ik bij voorbaat geen nee.
Jouw idee voor een COVS-clubavond?
Een forum avond met een toparbiter.